Ekspertyzy PTBG

Rating gier komputerowych

 Przedstawiciele PTBG w osobach Przewodniczącego (dr Jerzy Szeja) oraz Zastępcy Przewodniczącego (dr Mirosław Filiciak) zostali zaproszeni do udziału w pracach Zespołu ds. przeciwdziałania dyskryminacji nieletnich w elektronicznych środkach masowego przekazu, którego to spotkania odbywają się w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. Prace te są spowodowane jednocześnie dążeniem rządu RP do odpowiedniej ochrony nieletnich w sytuacji istotnej zmiany kulturowej wynikającej z rozwoju środków społecznej komunikacji, jak i dyrektywami UE zmierzającymi do unormowania prawnego elektronicznych środków przekazu i zwiększenia bezpieczeństwa społeczeństw europejskich ze szczególnym uwzględnieniem młodocianych.
W dniu 11.09.2008 r. odbyło się główne spotkanie inicjujące prace z udziałem reprezentacji odpowiednich władz RP oraz odpowiedniego grona reprezentantów mediów elektronicznych, ruchów społecznych i zaproszonych ekspertów (w tym ww. członków ZG PTBG oraz członka Rady PTBG – dr Dominiki Urbańskiej-Galanciak, która to reprezentuje Stowarzyszenie Producentów Oprogramowania Rozrywkowego).
Spotkaniu przewodniczyła Sekretarz Stanu, Pełnomocnik Rządu ds. Równego Traktowania Pani Elżbieta Radziszewska. Zastępca przewodniczącego Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości Pan Łukasz Rędziniak zrelacjonował przebieg konferencji Rady Europy w Sztokholmie, która dotyczyła przyszłości programu „Budowanie Europy z dziećmi i dla dzieci na lata 2009-11”.
W obrębia Zespołu ds. przeciwdziałania dyskryminacji nieletnich w elektronicznych środkach masowego przekazu powołano podzespoły:

1. Podzespół ds. zmian legislacyjnych – w celu:
– Dostosowania prawa polskiego do unijnego w zakresie ochrony nieletnich.
– Wdrożenia przepisów mających na celu skuteczne zwalczanie pornografii dziecięcej i pedofilii, treści rasistowskich.
– Adaptacji rozwiązań mających na celu ułatwienie działania na rzecz bezpieczeństwa dzieci instytucjom zajmujących się tą tematyką.
– Opracowania niezbędnych zmian w prawie polskim, wypracowanie treści porozumień pomiędzy rządem RP a dostawcami usług internetowych
– Prowadzenia współpracy międzynarodowej.
2. Podzespół ds. kampanii edukacyjnych i medialnych – w celu:
– Wymiany pomysłów dotyczących kampanii, wzmocnienie ich oddziaływania oraz objęcie patronatem przez KPRM. Jak edukować, współpraca z ekspertami.
– Aplikowania o środki unijne.
– Wprowadzania edukacji medialnej do szkół. Wykorzystanie gier w lekcjach w-f czy matematyki. „Komputer dla każdego”
– Zaproponowania zmian w Podstawach Programowych Kształcenia Ogólnego i Ustawie o Systemie Oświaty.
– Opracowania procedur postępowania wobec przypadków cyberbullingu w szkołach przez pedagogów, model współpracy z Policją.
3. Podzespół ds. regulacji telewizyjnych – w celu:
– Analizy obowiązków jakie nakłada na stacje telewizyjne polskie prawo i jakie inne rozwiązania prawne można stosować – OFCOM.
– Przygotowania polityki ochrony nieletnich w obliczu zmiany sposobu emisji programów na cyfrowy od 2015 r.
– Inicjowania badań na temat oglądalności TV przez młodych widzów i wpływu prezentowanych treści na rozwój nieletnich.
– Wypracowania jednolitego stanowiska nadawców w zakresie zasad ochrony nieletnich.
– Wypracowania technicznych sposobów ograniczania dostępu do niepożądanych treści w telewizji (np. stworzenia specjalnego panelu dla nieletniego użytkownika, określenia stosownych godzin emisji, oznaczenie programów).
4. Podzespół ds. bezpieczeństwa Internetowego i oprogramowania interaktywnego – w celu:
– Przyjęcia strategii działania na rzecz odpowiedniego oznaczania gier komputerowych i wideo w Polsce, przyjęcia karty zasad bezpieczeństwa serwisów społecznych.
– Opracowania zasad postępowania dla portali społecznościowych (jasny regulamin, możliwość wnoszenia skarg, możliwość kontaktu z prowadzącym portal).
– Zachęcania do wydzielenia przez ICP (Internet Content Providerów) serwisów z treściami obscenicznymi z ogólnej grupy usług.
– Blokowania witryn z pornografią dziecięcą.
– Wypracowania wspólnego modelu obsługi zgłoszeń.
5. Podzespół ds. bezpieczeństwa telefonicznego – w celu:
– Współpracy z siecią komórek INSAFE,
– Inicjowania przeprowadzenia badań na temat sposobów korzystania przez dzieci z telefonów komórkowych.
– Wypracowania sposobów utrudniania kontaktu nieletnich z niepożądanymi treściami.
– Przeciwdziałania spamom telefonicznym.
– Uświadamiania użytkownikom niebezpieczeństw.
– Umożliwienia zgłaszania nielegalnych treści i otrzymywanych spamów.

Członkowie PTBG biorą aktywny udział w posiedzeniach ww. podkomisji.


Poprzednie ekspertyzy PTBG:


Stanowisko Polskiego Towarzystwa Badania Gier w sprawie ankiety Komisji Europejskiej dotyczącej gier wideo

Polskie Towarzystwo Badania Gier jest stowarzyszeniem naukowców zajmujących się szeroko pojętą problematyką gier, w czym regulacje prawne dotyczące gier komputerowych stanowią dziedzinę marginalną. Jednakże to zagadnienie z powodu różnych kontrowersji, głównie w dyskursie medialnym, zwróciło naszą uwagę. Chcielibyśmy zaznaczyć, że nasi członkowie badali tenże problem od strony naukowej i zajmują określone stanowisko, niemniej jednak kwestie szczegółowych rozwiązań prawnych nie są przedmiotem naszych podstawowych badań i interpretacji. 

1. Czy w Państwa kraju funkcjonuje system klasyfikacji gier wideo ze względu na wiek odbiorców i/lub zawartość gry? Czy jest to system samoregulacji (np. taki jak paneuropejski system klasyfikacji PEGI patrz http://www.pegi.info)? Do jakiego stopnia system ten powiązany jest z uregulowaniami prawnymi (jakiego rodzaju są to uregulowania)? Jakie organy/władze są odpowiedzialne za jakie aspekty gier wideo? Proszę podać szczegóły. W wyniku porozumienia polskich wydawców i sprzedawców gier obecnych na konferencji Gry bezpieczne dla dzieci (w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej) z dniem 19 maja 2006 r. obowiązuje samoregulacja rynku zgodna z zasadami PEGI. System ten w Polsce jest w pełni samoregulacją branży i nie jest powiązany z żadnymi uregulowaniami prawnymi. Organy/władze państwowe nie są z nim powiązane, więc nie są też w tym zakresie odpowiedzialne.Podobnie do sytuacji w innych krajach wprowadzających autoregulację – nie wszystkie firmy i nie od razu do niej przystępują. Niemniej jednak wyrażenie woli większości dystrybutorów i największych sprzedawców powoduje upowszechnienie normy.Zdecydowana większość dostępnych na rynku gier ma widoczne identyfikatory PEGI, co dla producentów nie jest istotnym kłopotem, ponieważ tytułów skierowanych tylko do polskich konsumentów i tak się prawie nie spotyka. Znakomita większość pozostających w obrocie gier to produkty w Polsce tylko lokalizowane (tłumaczone), a gry powstające w polskich firmach są kierowane też na rynki zachodnie (więc przechodzą przez odpowiednie procedury ratingowe PEGI).Podniesienie świadomości społecznej nt. zasad ratingu i sensu oznaczeń PEGI spowoduje presję klientów i w konsekwencji respektowanie autoregulacji przez wszystkich producentów i sprzedawców gier. 

2. Czy w Państwa kraju obowiązują jakieś szczegółowe przepisy dotyczące sprzedaży gier wideo w sklepach detalicznych? (Pytanie to dotyczy fizycznie sprzedaży gier wideo – rozumianych jako interaktywne oprogramowanie uruchamiane na komputerze lub w konsolach gier wideo – a nie pobieranie gier wideo z Internetu lub udział w grach wideo online.) Jeśli tak, proszę podać szczegóły. W Polsce nie obowiązują żadne szczegółowe przepisy odnoszące się tylko do sprzedaży gier wideo. 

3. Czy w Państwa kraju wprowadzono zakaz sprzedaży niektórych gier wideo? Jeśli tak, na jakiej podstawie prawnej i z jakich powodów zakaz taki wprowadzono? W jaki sposób zapewnia się uwzględnienie podstawowego prawa do swobody wypowiedzi w procesie podejmowania tego typu decyzji? Jakie kary nakłada się za złamanie zakazu? W Polsce nie wprowadzono zakazu sprzedaży ani typów/gatunków, ani konkretnych tytułów gier wideo. 

4. Czy uważa się za skuteczne aktualnie stosowane środki chroniące małoletnich przed dostępem do gier wideo, które mogą być szkodliwe bądź niestosowne dla danej grupy wiekowej? Proszę podać szczegóły. Ze względu na wprowadzoną niedawno autoregulację branży oraz z powodu braku monitoringu tejże nie można określić skuteczności stosowanych środków. Zdaniem PTBG niska świadomość społeczna zasad PEGI, szczególnie wśród rodziców małoletnich graczy, łatwym dostępem do nielegalnego (tzw. pirackiego) oprogramowania, istotnie obniża skuteczność ratingu. PTBG widzi konieczność szerokiej kampanii społecznej w celu podniesienia poziomu świadomości w tym zakresie. 

5. Czy gry wideo online – umożliwiające graczom bezpośrednią komunikację między sobą poprzez połączenie sieciowe[1]– podlegają jakimkolwiek przepisom w Państwa kraju? Proszę w skrócie opisać wszelkie obowiązujące w Państwa kraju systemy samoregulacji, współregulacji lub konwencjonalne środki prawne oraz podać wszelkie przydatne adresy stron internetowych (URL). Gry on-line, podobnie jak inne gry komputerowe, nie podlegają żadnym osobnym przepisom. 

6. Jaka jest Państwa opinia na temat możliwości i wykonalności systemu klasyfikacji dla wszystkich platform na poziomie paneuropejskim. Zdaniem PTBG jest możliwy system klasyfikacji dla wszystkich platform na poziomie paneuropejskim. Regionalne zróżnicowanie zasad ratingu byłoby nieefektywne z powodu ponadpaństwowego charakteru rynku gier oraz związków między graczami opartymi na internecie. Istniejący system PEGI jest stosowany w większości krajów europejskich, a oznaczenia wiekowe oraz piktogramy dotyczące treści są dobrze wyeksponowane i czytelne. Rozpowszechnienie w Polsce tego sposobu klasyfikacji w połączeniu z kampanią informacyjną dotyczącą PEGI oraz rzetelnie przygotowanym programem mającym na celu redukcję nielegalnej dystrybucji oprogramowania rozrywkowego przyczyni się do podniesienia świadomości społecznej na temat bezpiecznego korzystania z elektronicznej rozrywki przez nieletnich odbiorców oraz do wzrostu odpowiedzialności osób dorosłych.

W imieniu Polskiego Towarzystwa Badania Gier opracowała komisja w składzie:

dr Dorota Chmielewska-Łuczak
dr Mirosław Filiciak
dr Piotr Sitarski
dr Jan Stasieńko
dr Augustyn Surdyk
dr Jerzy Szeja
dr Zbigniew Wałaszewski
mgr Roman Budzowski
mgr Michał Mochocki
mgr Dominika Urbańska-Galanciak
mgr Agata Zarzycka
mgr Szymon Tworowski

Warszawa-Poznań, 27 czerwca 2007

[1]Na przykład gry komputerowe, w których duża liczba graczy może spotkać się ze sobą w wirtualnym świecie. Czasami dla oznaczenia tego typu gier stosuje się angielski skrót MMORPG.


Stanowisko Polskiego Towarzystwa Badania Gier na konferencję Gry bezpieczne dla dzieci

poświęconą problematyce oznaczeń gier komputerowych w Polsce

Warszawa, 19 maja 2006 r.

  1. Ponieważ z analizy synchronicznej i diachronicznej jednoznacznie wynika, że sprawdzają się tylko rozwiązania autoregulacyjne, Polskie Towarzystwo Badania Gier postuluje, aby wszyscy polscy producenci i wydawcy gier komputerowych zobowiązali się do stosowania procedur i oznaczeń PEGI (Pan European Games Information), a handlowcy i wydawcy pism nie wprowadzali na rynek ani nie reklamowali produktów pozbawionych tych oznaczeń. W przypadku gier sieciowych pod oznaczeniami PEGI powinna być podawana informacja, że „Charakter gry może ulec zmianie pod wpływem działań jej uczestników”.
  2. Polskie firmy dokonujące lokalizacji gier obcojęzycznych powinny zobowiązać się do utrzymania standardu właściwego dla oznaczeń PEGI, jakie ta gra uzyskała w swojej wersji oryginalnej. Przykładowo niedopuszczalne jest wprowadzenie w tłumaczeniu zwrotów bardziej drastycznych (wulgarnych), niż oryginał.
  3. Postulujemy, aby wydawcy pism z dołączonymi grami zobowiązali się do eksponowania na tytułowej stronie okładki oraz na dołączonych płytach najmniej jednego oznaczenia PEGI – dotyczącego tego tytułu spośród załączonych gier, trailerów, dem i reklam, który skierowany jest do najstarszych graczy. Zalecamy, aby recenzje gier również eksponowały ikony PEGI.
  4. Kluczem do skuteczności autoregulacji jest nie tylko jej powszechne respektowanie, przez producentów i handlowców, ale zwłaszcza wysoka świadomość społeczna. Ponieważ wszystkie sondaże i badania jednoznacznie wskazują, że samoświadomość społeczeństwa polskiego w zakresie wiedzy, iż gry komputerowe są przeznaczone dla wielu różnych kategorii wiekowych, jest bardzo niska, postulujemy przeprowadzenie szerokiej kampanii informacyjnej. Celem tej kampanii byłoby uświadomienie społeczeństwa, że już dawno gry komputerowe nie są tylko dla dzieci, a na rodzicach oraz wychowawcach spoczywa obowiązek moderowania zabaw ich podopiecznych – w tym dbałości o dostosowanie treści i sposobów gry do wieku. Jeśli odpowiedni decydenci uznaliby to za stosowne, PTBG może pomóc w przeprowadzeniu takiej kampanii, ponieważ informowanie na temat różnych aspektów najnowszych mediów należy do celów statutowych naszego towarzystwa naukowego.
  5. Uważamy, że powszechność i skuteczność autoregulacji ratingowej w Polsce powinna być oceniona za rok od momentu jej wprowadzenia przez niezależny ośrodek badawczy gwarantujący obiektywność kontroli.
  6. Ponieważ skuteczność ratingu gier a szerzej – udziału społeczeństwa w kulturze współczesnej – jest zagadnieniem ściśle powiązanym z wychowaniem i nauczaniem, postulujemy, aby władze wykonawcze i ustawodawcze nie ograniczały się do działań normatywnych i restrykcyjnych, ale zgodnie ze swoim powołaniem w społeczeństwie demokratycznym zadbały o odpowiednie programy nauczania. W szczególności powinno się wprowadzić do programów szkolnych odpowiednie do potrzeb treści nauczania, a co za tym idzie – odpowiednią liczbę godzin przygotowujących do udziału we współczesnej kulturze multimedialnej.
  7. Uważamy, że proponowana ustawa nie jest dobrym rozwiązaniem problemu klasyfikacji treści prezentowanych w mediach i sugerujemy rozwiązanie oparte na samoregulacji poszczególnych sfer. Gdyby jednak ustawa miała być zaakceptowana, proponujemy wyłączenie z niej tych produktów, które posiadają przyjęte międzynarodowe oznaczenia klasyfikacyjne (jak PEGI).

W imieniu Polskiego Towarzystwa Badania Gier:

dr Mirosław Filiciak
dr Piotr Sitarski
dr Augustyn Surdyk
dr Jerzy Szeja
mgr Dominika Urbańska-Galanciak